Emil i Stanisława Żółtowscy z Płocka w gronie potomnych ok. 1910

Andrzej M. Żółtowski

Zdjęcie wykonano zapewne z okazji uroczystości rodzinnej, może o charakterze jubileuszowym. Opis opracowano na podstawie informacji uzyskanych od potomnych Emila i Stanisławy Żółtowskich z Płocka oraz na podstawie kwerendy w tamtejszych archiwach.

Płock był przez ponad 100 lat siedzibą gałęzi rodzinnej Emila. Z liczącego ponad sześćdziesiąt osób grona potomnych wraz z rodzinami, kilkanaście mieszka nadal w Płocku. Różne były losy tej rodziny: jej członkowie działali w wielu dziedzinach i zawodach, brali udział w wydarzeniach, które w ciągu ostatnich stu lat nie szczędziły im mocnych wrażeń. Odgrywali w mieście znaczącą rolę – należeli do grupy rodzin dbających o kształcenie swoich dzieci, działali w zawodach społecznie ważnych, pełnili funkcje samorządowe i społeczne. Małżeństwa zawierane w kręgach podobnych rodzin wzmacniały też jej pozycję. Lata I wojny i II RP były okresem intensywnego rozwoju, w okresie II wojny rozpoczął się regres spowodowany rozproszeniem, stratami ludzkimi i brakiem warunków do efektywnego działania. Ostatnie dziesięciolecie postawiło przed rodziną trudne zadania transformacji. Początki są trudne, lecz dość pomyślne. Rośnie nowe pokolenie – jaka przyszłość je czeka? Czy za następnych 100 lat będzie ktoś robić podobne fotografie?

Na zdjęciu w centrum:

• Emil Juliusz Żółtowski (1852-1917), syn Adama Franciszka i Kordulii z Rostkowskich, obywateli ziemskich z Trębina k. Radzanowa w Płockiem. Właściciel folwarku Wójty-Zamoście, członek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Ok. 1880 r. osiadł w Płocku, w 1908-1912 kupił dom przy ul. Kolegialnej 8, pozostający do dzisiaj w posiadaniu potomnych. W latach międzywojennych działał w nim Hotel Polski. Walory architektoniczne budynku, nawiązującego w formie zewnętrznej do barokowych pałaców włoskich z XVII w., sprawiły, że budynek został uznany za zabytek;
• Stanisława Żółtowska z Żółtowskich (1855-1919), córka Antoniego (*1823) i Marianny z Karpińskich, obywateli miasta Płocka, pochodzących z rodzin drobnej szlachty mazowieckiej, od 1851 r. właścicieli domu przy Starym Rynku 8, do roku 1906 w posiadaniu rodziny. Obecnie budynek ma status zabytku, mieści się w nim „Dom Darmsztadzki”.

1. rząd od lewej:

• synowa Maria Wiktoria z Traczyńskich (1890-1965), żona Stanisława,
• synowa Aneta, żona Emila Szymona, farmaceuty,
• Stanisława Żółtowska (1855-1919) jw.,
• Emil Juliusz Żółtowski (1852-1917) jw.,
• córka Eugenia (1888-1978), żona Wacława Stefana Olszańskiego,
• córka Maria Narcyza (1880-1942), żona Stanisława [I] Wiercińskiego z Wichorowa, matka Marty i Stanisława [II] Wiercińskich.

2. rząd od lewej:

• syn Stanisław Tyburcjusz (1879-1944) kształcił się Dublanach, był przedsiębiorcą parcelacyjnym, prowadził Hotel Polski, działał społecznie, żonaty z Marią Wiktorią z Traczyńskich,
• syn Emil Szymon (1885-1951) farmaceuta, od 1912 prowadził aptekę w Płocku, od 1926 w Lublinie, żonaty z Anetą,
• syn Kazimierz Janicenty (1894-1942) z wykształcenia farmaceuta, prowadził przedstawicielstwo samochodowe Forda w Warszawie, żonaty później z Zofią z Rostkowskich,
• wnuk Stanisław Wierciński [II] (1901-1973) absolwent SGGW, syn Stanisława [I] i Marii Narcyzy Wiercińskich,
• wnuczka Marta Wiercińska (1902-1990), córka Stanisława i Marii Narcyzy Wiercińskich, po mężu Krajewska,
• zięć Stefan Wacław Olszański (1886-1934) prawnik, działacz społeczny i samorządowy w Płocku, mąż Eugenii,
• zięć Stanisław [I] Wierciński (1871-1947) mąż Marii Narcyzy.

Więzi rodzinne obecnych na zdjęciu:

• Emil Juliusz Żółtowski x Stanisława Żółtowska
  1. Zofia Żółtowska
  2. Stanisław Tyburcjusz Żółtowski x Maria Wiktoria Traczyńska
  3. Maria Narcyza Żółtowska x Stanisław Wierciński
     1. Stanisław Wierciński x Felicja Kwaśniak
     2. Marta Wiercińska x Jan Krajewski
     3. Eugeniusz Wierciński x Krystyna Orłowska
  4. Roman Serafin Żółtowski x Romana Brudnicka [x Maria Szulc]
  5. Emil Szymon Żółtowski x Aneta
  6. Eugenia Żółtowska x Stefan Wacław Olszański
  7. Kazimierz Janicenty Żółtowski x Zofia Rostkowska

Emil i Stanisława mieli siedmioro dzieci. Z ich grona pięcioro jest na zdjęciu, niektórzy z małżonkami i potomstwem. Z grona żyjących dzieci nieobecny jest jedynie syn Roman Serafin (1884-1942)

Historia tej gałęzi rodzinnej nie została do tej pory dokładniej spisana. Przed kilku laty podjęła ten trud – mimo podeszłego wieku 85 lat – śp. Zofia Żółtowska, wdowa po Aleksandrze, synu Stanisława i wnuku Emila, farmaceucie i działaczu społecznym z Płocka. Niestety, w 2000 roku śmierć przeszkodziła Jej w realizacji tego zamierzenia.

Nie żyje już żadne z dzieci Emila, z pokolenia wnuków – żyje kilkoro, prawnuków pewnie kilkunastu, są także praprawnuki i prapraprawnuki. Niektórzy niewiele o sobie wzajemnie wiedzą.

Może znajdzie się kontynuator inicjatywy śp. Zofii?